Ένα εμβληματικό ιστορικό κτήριο, σήμα κατατεθέν του κέντρου των Χανίων, έγινε κυριολεκτικά στάχτη το βράδυ της Κυριακής 22 Ιουλίου 2018, παραμονή της φονικής πυρκαγιάς στην ανατολική Αττική. Ο λόγος για τον Ιταλικό Στρατώνα -επισήμως Στρατόπεδο Τζομπανάκη- που για λίγα χρόνια στο ισόγειό του είχε στεγάσει και το Πολεμικό Μουσείο.
Σύμφωνα με τον ιστορικό ερευνητή κ. Μανούσακα Μανώλη το κτήριο του Ιταλικού στρατώνα κατασκευάστηκε το 1884-1885 από ιταλό αρχιτέκτονα και εργολάβο σε οθωμανικό νεοκλασικό ρυθμό στο πρότυπο δημόσιων κτηρίων της Κωνσταντινούπολης. Διέθετε περίτεχνο αέτωμα και κομψό μανταμένιο κάγκελο και συνδύαζε οξυκόρυφα ανοίγματα με πεσσούς. Αποτέλεσε το πρώτο δημόσιο κτήριο εκτός των τειχών και είχε καθαρά στρατιωτικό χαρακτήρα λειτουργώντας ως στρατώνας των τουρκικών δυνάμεων με το όνομα ''Μετζιδιέ΄΄ προς τιμήν του τότε σουλτάνου Αμπτούλ Μετζίτ.
Τα αμέσως επόμενα χρόνια της Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας (1898-1913) εκεί φιλοξενήθηκαν τα ιταλικά στρατεύματα, δεδομένου ότι στα Χανιά, πρωτεύουσα τότε της Κρήτης, στρατόπεδα διέθεταν ως Προστάτιδες Δυνάμεις Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί, Αυστριακοί και Ρώσοι. Μετά την Ένωση στο χώρο εγκαθίστανται ελληνικά στρατιωτικά σώματα και η Υπηρεσία Στρατολογίας. Στο πρόσφατο παρελθόν και συγκεκριμένα τα διαστήματα 1995-2002 και 2009-2011, ο Ιταλικός Στρατώνας λειτούργησε ως Παράρτημα του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών με εκθέματα και ντοκουμέντα από τη συμμετοχή Κρητικών σε απελευθερωτικούς αγώνες των νεότερων χρόνων, από τον Μακεδονικό Αγώνα έως τη Μάχη της Κρήτης.
Στη διάρκεια του χρόνου το κτήριο γνώρισε ποικίλες αλλοιώσεις και φθορές. Το 1980 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο ιστορικό μνημείο, ωστόσο σταδιακά βρέθηκε σε κατάσταση εγκατάλειψης ενώ έπειτα από ένα ισχυρό σεισμό το 2006 παρουσίασε και προβλήματα στατικότητας. Με τη συνεχή απαξίωση του χώρου τα εκθέματα του Μουσείου μεταφέρθηκαν στην Αθήνα το 2016 κι έτσι σώθηκαν από την πρόσφατη πυρκαγιά, όχι όμως και το αρχείο του Λαογραφικού και Καλλιτεχνικού Συλλόγου ''Κρητικές Μαδάρες'' καθώς και μέρος του πολύτιμου αρχείου του Γιάννη Μανούσακα, πρωτεργάτη του Πολεμικού Μουσείου.
Για χρόνια ολόκληρα το κτήριο είχε εγκαταλειφθεί στη μοίρα του με τις κατά καιρούς υποσχέσεις για συντήρηση και ανάδειξη να μην τηρούνται. Από την άλλη την επομένη κιόλας της καταστροφικής πυρκαγιάς το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας δεσμεύτηκε για την ανακατασκευή του κτηρίου. Ευχή μας αυτή τη φορά να τηρηθεί η κυβερνητική απόφαση ώστε ο Ιταλικός Στρατώνας να αποκαταστήσει την ιστορική του αξία και να μην περάσει στη λήθη.
http://www.haniotika-nea.gr/o-italikos-stratonas-sto-perasma-tou-chronou/
Σμαράγδη Γαλημιτάκη
